Festivaller, bir şehrin hatta ülkenin damarlarına kan pompalayan çok önemli etkinliklerdir. Katılımcı için salt eğlence gibi görünen festivaller, bir toplumun sosyal, kültürel, endüstriyel değerlerini tanıtırken, yeni pazar olanakları da sağlar. Iyi organize edilip, süreklilik kazandırıldığında, turizme ve ülke ekonomisine büyük katkıda bulunur. Festivallerin yarattığı ekonomi, seyahat yönetimi, stratejik kaynaklar, tedarikçi çeşitliliği, sürdürülebilirlik gibi konular, paydaşlar, ortaklar ve müşteriler için önemli bir konudur.

Festivale gelen kitleyi iyi tanımak  ve tanımlamak gerekiyor. Özellikle gençler, hayran oldukları yıldızları görmek için, kamp festivallerine ilgi duyuyor, bilet, yiyecek, içecek, konaklama ve alışveriş için bütçe ayırıyor. Restoranlar, otel yöneticileri, marketler, festival sezonu haftaları için önceden hazırlık yaparak, kârlılıklarını %30 ve daha üstüne çekebilme şansı buluyor.

Festivaller, sponsorluk ve reklam operasyonlarının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Tabii, sanatçıların da yaratılan ekonomiden faydalanmaları ve sponsorluklarla ilgili yapılan çalışmalardan kazanç sağlamalarına izin veriliyor.

Yetmişten fazla global festival yapan LiveNation’ın Snapchat’le işbirliği, genç tüketicilerin, popüler medya şirketlerine olan ilgisinden faydalanarak, bu şirketin on festivalinin hayranlardan gelen canlı yayın hikayelerinin bir parçası olarak tanıtıldı ve 60 milyon izleyiciye ulaştı. Sadece Coachella 40 milyon izlendi. Reklamverenler, bu canlı hikayenin bir parçası olmak için ortalama yüz bin dolar ödedi.

Müzik festivalleri, bir deneyimleme satar ve bu deneyim pahalıdır. Müzik kadar hatta bazen ondan bile fazla festival tecrübesi satar.

Internetin katkısıyla, müzik festivallerinin popüleritesi arttı. Elektronik dans müziği, son on yılda, sosyal medyanın çok hızlı büyümesiyle, ana akım Pop müzikte çok önemli bir yere sahip oldu.

Beacon Economics’e göre, 2010 yılında Los Angeles’ta iki gün yapılan elektronik dans müziği festivali, yerel ekonomiye 42 milyon dolar bırakırken, 2011’de Las Vegas’a taşıyıp üç güne çıkartıldığında 1400 kişinin çalıştığı ve şehre 136.4 milyon dolar kazandıran bir festival olmuştu. 2012 yılında, 2018 kişinin 84 milyon dolar kazanç elde etmesini sağladığı festivalden, 207.048 milyon dolar gelir elde etti. 115.000 katılımcının 108.000’i dünyanın diğer bölgelerinden gelmişti ve yiyecek, içecek alışverişi ve ulaşım, konaklama yapmışlardı. Festival, 2013 yılında 500 milyon dolar geliri aşmıştı. Tabii devletin kasasına giden vergileri de unutmamak gerek.

Ticketfly’a göre, elektronik dans müziği festival etkinlikleri için sosyal medya aracılığıyla yapılan bilet satışları, geleneksel etkinliklerden (spor, oyun, konser) altı kat daha fazladır.

Yıllar önce, afiş ve bilet promosyonları yapılırken, artık markalar daha fazla yeni mecra istiyor.

Festival şirketleri, konser izleyicilerinin, evde ya da hareket halindeyken konser keyfini yaşamalarını NextVR programı aracılığıyla yapıyor, daha fazla reklam geliriyle daha fazla kâr getiren bir model de geliştiriyor.

Sponsorluklar için logo yerleşiminden daha önemlisi deneyimleme.

Bonnaroo Müzik Festivali’nde, Mattel markası, dans molasına ihtiyaç duyanlar için oyun çadırı, Garnier, terli festivalciler için saç yıkama istasyonları kurdu.

Festivaller bir yandan şehir ekonomisini beslerken, diğer yandan da keşifçi ruhlarımızı doyuruyor.

Woodstock99’un olduğu sene, ilk kez yapılan Coachella, mali sıkıntılar nedeniyle 2000 yılında iptal edildi. Festivalin, 2012 ve 2013 yıllarında geliri 47 milyon doların üzerine çıktı. 2013 yılında Coachella ve Stagecoach müzik festivallerinin (her iki festivali de Goldenvoice adlı şirket yapıyor) yerel ekonomi üzerindeki etkisi yaklaşık 254 milyon dolardı. Kuzey Amerika’daki festival, şu anda dünyanın önde gelen müzik festivallerindendir.

Nisan 2016’da düzenlenen Coachella, ticari işletmeler ve tüketiciler tarafından yapılan harcamalarla 704 milyon dolarlık bir artış sağladı ve yerel ekonomiye yaklaşık 106 milyon dolar katkıda bulundu. Aynı yıl Ingiltere’de yapılan Glastonbury Festivali’nde yer alan Adele, Mercury Rev ve diğer Indie sanatçıların, fiziksel satışları %1,009 ile %6,6 arasında arttı.

2013’te Coachella, 20 dakika içinde 158.000 bilet sattığında ABD’nin en kârlı müzik festivaliydi. Billboard Boxscore’a göre, toplam 47.3 milyon dolar gelir elde etti. Bunun üzerine, organizatörler festivali iki hafta sonuna genişletti.

Coachella, Youtube’dan canlı olarak verilirken, BBC de, Glastonbury Festivali’nin yayın hakları için 2022’ye kadar anlaşma imzaladı.

Kendi içinde zaman zaman değişse de dünyanın en iyi 50 festivali arasında, en çok Amerika ve İngiltere varken, hemen ardından Almanya, Belçika, Avusturya ve Hollanda geliyor. Japonya’daki Fuji Rock, Fas’taki Mawazine’de listede ön sıradalar.

Festivallerin, Afrika ve Asya’da büyümesine yönelik en büyük engellerden biri iç siyasi çatışmalarken, Çin Hükümetinin Youtube ve Soundcloud’a erişimi engelletmesi de, gelişimi olumsuz yönde etkiledi.

Asya’nın en büyük elektronik dans festivali Sunburn, 10. yılını Aralık 2016’da kutladı ve 3 günden fazla süren etkinliğe 100.000’den fazla kişi katıldı.

Hindistan’da yapılan festivallerde, festival şirketlerinin bazıları , sponsorluklardan %70, biletlerden %30 gelir modeliyle çalıştığı için, tüm gelir festivale gelen kişi sayısına endeksli oldu. Sponsorlara bu kadar bağımlı kalınması, etkinlik üzerinde kontrolü kaybetme riskinden ötürü sürdürülebilirliği azaltıyor. Ayrıca hükümet baskıları, müdahaleleri, ruhsatlandırma sıkıntıları nedeniyle festivaller zorlukla yapılabiliyor.

2017 SXSW öncesi, sözleşmede bulunan bir madde, Başkan Donald Trump’ın mültecileri sınırlama ve belgesiz göçmenleri ihraç etme girişimlerine benzediği için, Brooklyn’li grup Told Slant’in iptali ve bu olay üzerine sanatçı ve müzisyenler tarafından yazılan “açık mektup”la zor günler geçirdi.

1987’den beri her yıl yapılan SXSW Festivali’ne, 2013 ve 2016 yılında The Away Days, 2013’te Mor ve Ötesi, Gripin ve Manga da katılmıştı. 2017’de Ceylan Özgün Özçelik’in ilk uzun metrajlı filmi “Kaygı”, LUNA Gamechanger Ödülü’nü kazandı.

Birçok şirket, işgücü piyasasını geliştirmek, kişilerin gelişimini teşvik etmek ve desteklemek için de gayret gösteriyor ve teşvikle ilgili çalışmalar yapıyor.

Dünyanın en büyük festivallerine imza atan şirketlerden AEG, son on dört yılda, vakıflar ve kâr amacı gütmeyen topluluklara (kendi açtığı vakıflar da dahil) 90 milyon doları aşan miktarda doğrudan mali katkı yapmıştır. Aynı şirket, lise öğrencilerine eğitim fırsatı yaratabilmek, yapılan operasyonlar ve etkinliklerle ilgili fikir sahibi olabilmeleri için, eğitimcileri, endüstriyi ve topluluk ortaklarını bir araya getirmiştir.

Coachella (14-16 Nisan, 21-23 Nisan 2017)

Kaliforniya’da yapılan festivalde, bu sene, Radiohead, Lady Gaga, Kendrick Lamar sahnedeydi. Youtube’tan canlı yayın yapılırken, Radiohead, teknik bir sorundan dolayı iki kez sahneden inmek zorunda kaldı. 198.00 bilet satıldı ve 94.2 milyon dolar hasılat elde edildi. Organizatörler, festivale özel sanal gerçeklik için (VR) vantage.tv ile ortaklık kurdu. Bilet sahipleri, Coachella VR uygulamasıyla, önceki etkinliklerin 360 derecelik panoramik fotoğraflarını, festival sitesinin sanal turlarını, röportaj ve performanslarını izleyebildi. Youtube’ta da VR kulaklıklarla izlenebilen canlı performans gösterileri gerçekleşti.

Indio şehri, toplam sermayenin % 5’ini oluşturan yaklaşık 3.18 milyon dolarlık bilet vergisi kazandı.

Primavera Sound (31 Mayıs-4 Haziran 2017)

Bu sene, Arcade Fire, Bon Iver, Frank Ocean, The XX, Aphex Twin, Grace Jones, Slayer, Solange, Van Morrison gibi isimler yer alacak. 2001’den beri Barselona’da yapılan festivale, 2016’da Selda Bağcan da davet edilmişti.

Tomorrowland (21-23 Haziran, 28-30 Haziran 2017)

Belçika’nın Boom şehrinde düzenlenen elektronik dans müziği festivaline, Armin van Buuren, Martin Garrix, Tiesto, Chainsmokers, David Guetta gibi isimler katılacak. Bu sene 12. yılı olan festivalde, 2015’te 10. yılında bir saatten az zamanda 360.000 bilet satılmışken, 2016’da 40 dakikada biletler tükendi. 2010 yılında, Dimitri Vegas, Like Mike, Dada Life&Tara Mcdonald tarafından Tomorrow (Give in to the night) adıyla bir marş yazıldı ve dans listelerinde üst sıralara kadar çıktı.

Tomorrowland, Amerika’da (TomorrowWorld adıyla, 2013-2014-2015’te) ve Brezilya’da (2015-2016) yapıldı.

Glastonbury (21-25 Haziran 2017)

1970 yılında Jimi Hendrix’in öldürülmesinden 2 gün sonra başlayan festival, Ingiltere’nin Somerset, Pilton bölgesinde yapılıyor. Çağdaş performans sanatları festivaline bu yıl Radiohead, Ed Sheeran, Foo Fighters gibi önemli isimler katılıyor. Bu sene 47.’si yapılacak festivalin tüm biletleri tükendi.

Roskilde Festivali (24 Haziran-1 Temmuz 2017)

Danimarka’da bu sene 46.’sı yapılacak olan, 2018 ve 2019 takvimlerini bile şimdiden ilan eden, Kuzey Avrupa’nın en büyük kültür ve müzik festivalinde, Foo Fighters, A Tribe Called Quest, Arcade Fire, Justice, Moderat/Modeselektor, The Weeknd yer alacak önemli isimlerden bazıları. Roskilde, kâr amacı gütmeyen, insani ve kültürel girişimlere bağış yapmak için kaynak yaratmak amacıyla yapılan bir festival. Bu yüzden de KDV’den muaf.

Sziget Festivali (9-16 Ağustos 2017)

Macaristan, Budapeşte’nin Obudai Adası’nda (Özgürlük Adası) düzenleniyor. 1993’ten beri düzenlenen festival, bu yıl, Kasabian, The Chainsmokers, Pink gibi uluslararası müzisyenlerle birlikte, Türkiye’den de Gaye Su Akyol ve Bubituzak’ı ağırlayacak.

Burning Man (27 Ağustos-4 Eylül 2017)

Dünyada daha yaratıcı ve bütünsel varoluş peşinde olan festival, Nevada Amerika’da düzenleniyor ve bu sene 31.’si planlanıyor. Kâr amacı gütmediğinden, sponsor yok, para geçmiyor (birkaç şey dışında). Festivalin son gününde, her sene daha da büyüyen dev bir tahta adam yakma ritüeli ile final yapıyor.

Farklı vizyonu ile dünyanın birçok festivalinden ayrı bir yere yerleşen Burning Man, bu sene 29-31 Temmuz tarihlerinde, Hollanda Veluwe’de “kendi kendine yetebilme” felsefesiyle gerçekleşecek.

Türkiye’de de birçok festival yapılmaya çalışıldı ama özellikle iki festival unutulmazlar arasında yerini aldı.

Rock’n Coke

2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2009, 2011, 2013

Türkiye’nin en büyük ve kamp yapılabilen festivaliydi (H2000, Radar Live’ı da analım). 2013’te 60.000’den fazla ziyaretçi geldiği söylendi. 10.000 kişilik kamp alanı, 550’den fazla müzisyen ağırlayan 5 farklı sahnesi vardı. Ana sahnesi, 720 m² büyüklüğündeydi.

Bir ayda 250 kişilik bir ekiple hazırlanıldı ve toplam 8.000 kişi istihdam edildi.

Sonisphere

2010, 2011

2010 yılında, o zamanki adı BJK İnönü Stadyumu olan yerde üç gün, 2011 yılında ise bir gün boyunca Küçükçiftlik Park’ta yapılan festival, metal müziğin dev isimlerini bir araya getiren en önemli etkinlikti.

2009 yılından itibaren Avrupa’da birçok ülkede yapılmaya başlanan festival maalesef artık yapılmamaktadır.

Son olarak, 2019 yılında 50. yılı için festival alanı aranan Woodstock Festivali’ni de anmadan geçmeyelim.

Darısı canım ülkemin başına…